İçeriğe atla

Nazi öjeniği

Vikipedi, özgür ansiklopedi
1935'te Berlin'deki Yaşam Harikaları sergisindeki öjenik posteri. Poster, "üstün" (Höherwertige) ırk ile karşılaştırıldığında "aşağı" (Minderwertige) ırk'ın daha yüksek doğurganlık oranı ile gelecekte topluma egemen olacağını göstermektedir.

Nazi öjeniği (Almanca: Nationalsozialistische Rassenhygiene, "Ulusal Sosyalist Irk Hijyeni", aynı zamanda "Erbpflege Öjeniği" olarak da bilinir.) Nazi Almanyası'nda sağlıklı unsurlarının çoğaltılması, sağlıksız unsurlarının ise azaltılması yoluyla insan soyunun geliştirilmesini amaçlayan politikalar toplamıdır. Alman halkının biyolojik gelişimini amaçlayan üstün ve saf Alman ırkı oluşturmayı hedefleyen ırksal bir ideolojidir.[1]

Nazi döneminden önce ve dönem boyunca Almanya'da gerçekleştirilen öjenik araştırmalar, büyük ölçüde ilham aldığı Amerika Birleşik Devletleri (özellikle Kaliforniya) ve Birleşik Krallık ile benzerdi. Bununla birlikte, zengin Nazi destekçileri öjenik araştırmalara yoğun bir şekilde yatırım yaparak, özellikle Adolf Hitler'in liderliğinde bu programların önemi ciddi bir şekilde artmıştır. Programlar daha sonra Nazilerin ırksal politikalarını tamamlayacak şekilde geliştirildi.[2]

Nazi öjenik politikalarının hedefinde olan; büyük ölçüde mahkûmlar, yozlaşmışlar, muhalifler, doğuştan zihinsel ve fiziksel engelleri olan insanlar (Almanca : erbkranken) kalıtsal hastalıkları olanlar, epilepsi, şizofreni, manik-depresif, serebral palsi, kas hastalıkları, sağır, kör, homoseksüel, deli ve zayıf insanlar dahil, 400.000'den fazla kişi kendi iradesi dışında kısırlaştırıldı, 300.000'e yakın kişi bir toplu katliam programı olan T4 Operasyonu kapsamında öldürüldü.[3][4][5][6] Haziran 1935'te Hitler ve kabinesi yedi yeni kararname listesi çıkardı. 5 numaralı kararname kısırlaştırma soruşturmalarını hızlandırmaktı.[7]

Öjenik kavramı çoğunlukla Nazi Almanyası'nda Rassenhygiene ("Irksal Hijyen") terimi olarak adlandırılıyordu. Alternatif bir terim ise Volksaufartung (ırksal gelişme) olarak adlandırılabilir.[8]

Nazi öjeniğinin temelleri

[değiştir | kaynağı değiştir]

Erken Alman öjeniği hareketi Wilhelm Schallmayer ve Alfred Ploetz tarafından yönetildi. Henry Friedlander, Alman ve Amerikan öjeniği hareketlerinin benzer olmasına rağmen, Alman hareketinin daha merkezileştiğini ve Amerikan hareketi kadar çok çeşitli fikirler içermediğini yazdı. Amerikan hareketinin aksine, Alman Irk Hijyeni tüm toplumu kapsıyordu.[9][10]

Edwin Black, Nazi öjeniği hareketinin Amerika Birleşik Devletleri'nde iyice yerleşmesinden sonra Almanya'ya yayıldığını yazdı. Kaliforniyalı öjenikçiler, öjenik ve kısırlaştırmayı destekleyen içerik üretmeye ve Alman bilim adamlarına ve tıp uzmanlarına göndermeye başladı. 1933'e gelindiğinde Kaliforniya, diğer tüm ABD eyaletlerinin toplamından daha fazla insanı zorla kısırlaştırmaya maruz bıraktı. Naziler tarafından tasarlanan zorunlu kısırlaştırma programı kısmen Kaliforniya'dan esinlenmiştir.[11]

1927'de, insan genetiğinin yanı sıra fiziksel ve sosyal antropoloji üzerine yoğunlaşan bir kuruluş olan Kaiser Wilhelm Antropoloji Enstitüsü (KWIA), Amerikan hayırsever grup Rockefeller Vakfı'nın önemli mali desteğiyle Berlin'de kuruldu. Alman tıp, antropoloji ve öjenik profesörü Eugen Fischer Kaiser Wilhelm Antropoloji Enstitüsü'nün direktörüydü.[12]

Hitler'in T4 Operasyonu Emri[13]

Hitler'in öjenik görüşleri

[değiştir | kaynağı değiştir]

Adolf Hitler, dejenere olmuş unsurların ırkın genlerine katılmasıyla ulusun zayıfladığına ve yozlaştığına inanıyordu. Fiziksel ya da zihinsel olarak engelli olanlar, toplum için yararsı bir genetik tehdit olarak görüyordu. Hitler, Landsberg Hapishanesi'nde tutuklu kaldığı süre boyunca Eugen Fischer'in "İnsan Kalıtımı ve Irk Hijyeni İlkesi" adlı kitabını okumuştu.[14][15]

1944'te sosyal darwinizm olarak adlandırılan ırkçılık ve rekabet fikri, 1920'lerde Avrupalı bilim adamları ve Viyana basınında tartışıldı. Hitler'in bu fikirleri nereden aldığı belirsizdir. Evrim teorisi o zamanlar Almanya'da genel olarak kabul edilmişti, ancak bu tür aşırılık nadirdi.[16]

Nazi döneminde yayımlanmamış ikinci kitabında Zweites Buch, Hitler, Sparta'yı övmüştür. Sparta'yı ilk "Völkisch (Irkçı) Eyalet" olarak gördüğünü ekledi. Sparta'da yeni doğan bebeklerin incelenmesi ve bir kalıtsal problemle doğmuş olanların ayıklanmasını erken öjenik bir uygulama örneği olarak görerek onayladı:

"Sparta, ilk Völkisch Eyaleti olarak görülmelidir. Hasta, zayıf, deforme olmuş bebeklerin teşhirleri, kısacası, ayıklanması, aslında her ne pahasına olursa olsun, günümüzün korumacı sefil çılgınlığından daha nezih ve gerçekte bin kat daha insancaydı. Doğum kontrolü sonucunda ya da kürtaj yoluyla yüz bin sağlıklı çocuğun hayatını alıyor, daha sonra da hastalık yükü olan dejenere bir ırkı yetiştiriyoruz."[17][18]

25 Temmuz 1933 tarihli Reich Gazetesi: Kalıtsal Hastalıklı Çocukların Önlenmesine Dair Kanun.

Nazi öjeniği (program)

[değiştir | kaynağı değiştir]

Naziler, öjenik programlarını oluştururken, Amerika Birleşik Devletleri'nin zorla kısırlaştırma programlarından, özellikle Kaliforniya'da çıkarılan öjenik yasalardan ilham aldılar.[11]

14 Temmuz 1933'te çıkarılan "Kalıtsal Hastalıklı Çocukların Önlenmesine Dair Kanun", herhangi bir Kalıtsal Sağlık Mahkemesi'nin raporuna göre, genetik bozukluklar listesinden bir bozukluğa sahip her vatandaşın zorunlu olarak kısırlaştırılmasına izin verdi.[19][20]

1933 yasasının temel hükümleri şunu belirtiyordu:[21]

1.Kalıtsal bir hastalığı olan herhangi bir kişi, tıp bilimi deneyimi ile çocuklarının ciddi fiziksel veya zihinsel kalıtsal hastalıklardan engelli olma ihtimalinin yüksek olduğunu gösteriyorsa, cerrahi bir operasyon (kısırlaştırma) yoluyla üremekten yoksun bırakılabilir.

Nazi Almanyası'nın T-4 Ötanazi Programı için propaganda: "Kalıtsal kusurlardan muzdarip bu kişi yaşamı boyunca topluma 60.000 Reichsmark'a mal oluyor. Alman dostum, bu sizin paranız" Irk Politikaları Ofisi

2.Bu yasanın amaçları doğrultusunda, aşağıdaki hastalıklardan herhangi birinden engelli olan herhangi bir kişi kalıtsal olarak hasta kabul edilecektir:

  1. Doğuştan Zihinsel Yetersizlik,
  2. Şizofreni,
  3. Manik-Depresif Delilik,
  4. Kalıtsal Epilepsi,
  5. Huntington Hastalığı
  6. Kalıtsal Körlük
  7. Kalıtsal Sağırlık,
  8. Herhangi bir ciddi kalıtsal deformite.

3.Şiddetli alkolizm sorunu olan herhangi bir kişi de üreme yeteneğinden yoksun bırakılabilir.

Kanunun faaliyete geçtiği ilk yıl olan 1934'te yaklaşık 4.000 kişi kısırlaştırma yetkililerinin kararlarına itiraz etti. Temyizlerin toplam 3.559'u başarısız oldu. Nazi rejimi sırasında 200'den fazla Kalıtsal Sağlık Mahkemesi (Erbgesundheitsgerichte) kuruldu[22][23] ve onların kararları altında 400.000'den fazla kişi kendi iradesi dışında kısırlaştırıldı.[24][25][26]

Nazi Öjeniği Enstitüleri

[değiştir | kaynağı değiştir]

Hadamar Kliniği, Nazi kontrolündeki Alman hükûmeti tarafından T4 Operasyonu'nun gerçekleştirmek için kullanılan, Alman Hadamar kasabasında bir akıl hastanesiydi.[27] Kaiser Wilhelm Antropoloji, İnsan Kalıtımı ve Öjenik Enstitüsü 1927'de kuruldu. Hartheim Ötanazi Merkezi, Nazilerin engelli olarak gördükleri kişileri öldürdükleri ötanazi programının bir parçasıydı. Kullanılan ilk yöntem, motor egzoz gazlarının otobüslerin içine geçirildiği ve böylece yolcuların öldürüldüğü otobüsler ile hastaları nakletmeyi içeriyordu. Gaz odaları daha sonra geliştirildi. Engellileri ve kalıtsal hastalığı olan kişileri öldürmek için karbonmonoksit gazı kullanılıyordu.[28]

Hadamar'da bir gaz odası

Tanımlama

[değiştir | kaynağı değiştir]

Temmuz 1934 tarihli "Sağlık Sistemini Basitleştirme Yasası", genetik ve ırksal hijyen için bilgi merkezleri ve sağlık daireleri oluşturdu. Yasa ayrıca, daha sonra kısırlaştırmanın kararlaştırıldığı bir Kalıtsal Sağlık Mahkemesine gönderilen kişilerin 'ihbar' ve 'değerlendirilmesi' için prosedürleri tanımlamıştır.[29]

Kimin 'genetik olarak hasta' olarak kabul edildiğini belirlemeye yönelik bilgiler, öncelikle doktor muayene klinikleri ve sağlık hizmetlerine verilen rutin bilgilerden toplandı. Nazi yetkilileri tarafından, bilgilerin hızlı sıralama ve sayımı için Hollerith delikli kartlara kolayca kodlanabilmesi için Dehomag'ın (1930'larda IBM'in bir yan kuruluşu) yardımıyla tasarlandı.[30]

Kalıtsal hastalığı olanları toplayan bir otobüs

Evlilik ile ilgili Nazi öjeniği politikaları

[değiştir | kaynağı değiştir]

Naziler 1935'te Nürnberg Yasalarını kabul ettikten sonra, Alman ırkının, ırksal saflığını korumak için her iki eşin de kalıtsal hastalıklar için test edilmesi zorunlu hale geldi. Herkes, muhtemel eşini öjenik olarak dikkatle değerlendirmeye teşvik edildi. SS üyeleri, eşleriyle evlenmeden önce, ailelerinde kalıtsal hastalık olmadığından emin olmaları konusunda uyarıldı.[31]

Nazi öjeniği kürtaj politikaları

[değiştir | kaynağı değiştir]

Nazi'nin kürtaj politikaları, genel Nazi öjeniği programı ile birlikte şekillendirildi. Naziler iktidara geldikten sonra gebeliği önleyici hapların satışına ilişkin reklamları kısıtladı. Mayıs 1933'te kürtaj hakkı ve kürtaj yapanların halka duyurulmasını yasaklayan yasaları geri almak için ilk düzenlemelere başladı. Aynı yılın Eylül ayında, Berlin Hekimler Konseyi, üyelerini "Kutsal sağlıklı ırkımıza zarar vermeye cüret eden her kötülük yapan kişiye karşı işlem yapılacağı" konusunda uyardı.[32] Kürtaj prosedürleri sıkı bir politik kontrol altına alındı.büyük mücadeleler sonucu kazanılmış ‘kürtaj hakkını’ geri almak için ilk düzenlemelere başladı. Öjenik nedenlerle kürtaj da bu dönemde yasaklandı, ancak bazı kalıtsal sağlık mahkemelerinde bu tür zorla kürtajlar cezadan muaftı.[33][34]

Ayrıca bakınız

[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ Longerich, Peter, (2010). Holocaust : the Nazi persecution and murder of the Jews. Oxford: Oxford University Press. s. 30. ISBN 978-0-19-280436-5. OCLC 610166248. 10 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  2. ^ Murphy, Timothy F.; Lappé, Marc (1 Ocak 1994). Justice and the Human Genome Project (İngilizce). University of California Press. s. 18. ISBN 978-0-520-08363-9. 26 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  3. ^ "Close-up of Richard Jenne, the last child killed by the head nurse at the Kaufbeuren-Irsee euthanasia facility. - Collections Search - United States Holocaust Memorial Museum". collections.ushmm.org. 1 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ekim 2020. 
  4. ^ Hitler: A Profile in Power, Chapter VI, first section (London, 1991, rev. 2001). 
  5. ^ Snyder, S. & D. Mitchell. Cultural Locations of Disability. University of Michigan Press. 2006. 
  6. ^ Proctor, Robert, 1954- (1988). Racial hygiene : medicine under the Nazis. Mazal Holocaust Collection. Cambridge, Mass.: Harvard University Press. ISBN 0-674-74580-9. OCLC 16982101. 10 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ekim 2020. 
  7. ^ "The Evening Independent - Google Haberler Arşiv Araması". news.google.com. 26 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ekim 2020. 
  8. ^ Petra Jaeckel,. Rassenhygiene in der Weimarer Zeit. Das Beispiel der »Zeitschrift für Volksaufartung« (1926-1933), Vokus, volkskundlich-kulturwissenschaftliche Schriften, Heft 1, 1/2002. Cornelia Schmitz-Berning: Vokabular des Nationalsozialismus, Walter de Gruyter, Berlin 2000. 
  9. ^ Friedlander, Henry, 1930-2012,. The origins of Nazi genocide : from euthanasia to the final solution. Mazal Holocaust Collection. Chapel Hill. ISBN 0-8078-2208-6. OCLC 31604459. 
  10. ^ Weiss, Sheila (1987). Race Hygiene and National Efficiency: The Eugenics of Wilhelm Schallmayer. University of California Press. 
  11. ^ a b Black, Edwin (9 Kasım 2003). "Eugenics and the Nazis -- the California connection". SFGATE (İngilizce). 24 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ekim 2020. 
  12. ^ Gretchen E. Schafft,. From Racism to Genocide: Anthropology in the Third Reich (Urbana and Chicago: University of Illinois Press, 2004),. ss. 48-54. 
  13. ^ "Engellilerin Öldürülmesi | The Holocaust Encyclopedia". encyclopedia.ushmm.org. 14 Haziran 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ekim 2020. 
  14. ^ "Irk hijyeni". Milliyet. 27 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ekim 2020. 
  15. ^ "The standard textbook on racial hygiene by Erwin Baur, Eugen Fischer, and Fritz Lenz as viewed by the psychiatric and neurological communities from 1921 to 1940". 26 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ekim 2020. 
  16. ^ O'Mathúna, Dónal P (14 Mart 2006). "Human dignity in the Nazi era: implications for contemporary bioethics". BMC Medical Ethics. 7: 2. doi:10.1186/1472-6939-7-2. ISSN 1472-6939. PMC 1484488 $2. PMID 16536874. 1 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ekim 2020. 
  17. ^ Hitler, Adolf, 1889-1945. Hitler's secret book. 1st Evergreen ed. New York: Grove Press. ISBN 0-394-62003-8. OCLC 9830111. 5 Ekim 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ekim 2020. 
  18. ^ Hawkins, Michael; Hawkins, Mike (13 Mart 1997). Social Darwinism in European and American Thought, 1860-1945: Nature as Model and Nature as Threat (İngilizce). Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-57434-1. 25 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ekim 2020. 
  19. ^ "Nazi Irkçılığı | The Holocaust Encyclopedia". encyclopedia.ushmm.org. 14 Haziran 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ekim 2020. 
  20. ^ "Law for the Prevention of Offspring with Hereditary Diseases". Virginia Holocaust Museum (İngilizce). 1 Temmuz 2016. 19 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ekim 2020. 
  21. ^ "GHDI - Document". ghdi.ghi-dc.org. 8 Mart 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ekim 2020. 
  22. ^ "id3d: Infoterminal "Krankenmordaktion T4"". daemonen-und-neuronen.de. 29 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ekim 2020. 
  23. ^ "Medizinverbrechen Töten statt heilen". wissenschaft.de (Almanca). 21 Mart 2013. 29 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ekim 2020. 
  24. ^ Robert Proctor (1988). Racial Hygiene: Medicine Under the Nazis. Cambridge, Massachusetts: Harvard University Press, 1988. ss. 108. 
  25. ^ Welle (www.dw.com), Deutsche. "Remembering the victims of Nazi eugenics | DW | 14.07.2013". DW.COM (İngilizce). 24 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ekim 2020. 
  26. ^ "German Law Authorizes Sterilization for Prevention of Hereditary Diseases". History Unfolded: US Newspapers and the Holocaust (İngilizce). 8 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ekim 2020. 
  27. ^ "Hadamar Euthanasia Center www.HolocaustResearchProject.org". www.holocaustresearchproject.org. 30 Haziran 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ekim 2020. 
  28. ^ "Nazi Gas Chambers" (PDF). 30 Haziran 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 23 Ekim 2020. 
  29. ^ Aly, Götz; Roth, Karl Heinz; Black, Edwin; Oksiloff, Assenka (2004). The Nazi Census: Identification and Control in the Third Reich (İngilizce). Temple University Press. ISBN 978-1-59213-259-1. 26 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ekim 2020. 
  30. ^ Black, Edwin (2009). IBM and the Holocaust: The Strategic Alliance Between Nazi Germany and America's Most Powerful Corporation (İkinci bas.). Washington, DC: Dialog Press. OCLC 958727212. 
  31. ^ "The Nuremberg Race Laws". encyclopedia.ushmm.org (İngilizce). 14 Haziran 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ekim 2020. 
  32. ^ David, Henry P.; Fleischhacker, Jochen; Hohn, Charlotte (1988). "Abortion and Eugenics in Nazi Germany". Population and Development Review. 14 (1): 81-112. doi:10.2307/1972501. ISSN 0098-7921. 30 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ekim 2020. 
  33. ^ İNCE, SELAMİ. "Hitler'in kürtaj ve çok çocuk politikası". birgun.net. 26 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ekim 2020. 
  34. ^ "Germany's abortion law: made by the Nazis, upheld by today's right | Mithu Sanyal". the Guardian (İngilizce). 8 Ocak 2020. 8 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ekim 2020. 
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Nazi_öjeniği&oldid=33043586" sayfasından alınmıştır